آیا اسلام در قرآن به مرد اجازه داده زن را کتک بزند؟

طبق آیه 34 سوره نساء مرد در صورت نافرمانی می تواند زن را کتک بزند آیا این عدالت است؟ چگونه اسلام اجازه داده که مرد زن را کتک بزند و به او ستم کند؟ این پایمال کردن حقوق زن است و اسلام حقوق زن را نادیده می گیرد

متن آیه: الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَی النِّساءِ بِما فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلی‏ بَعْضٍ .....وَ اللاَّتی‏ تَخافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَ اهْجُرُوهُنَّ فِی الْمَضاجِعِ وَ اضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَکُمْ فَلا تَبْغُوا عَلَیْهِنَّ سَبیلاً إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلِیًّا کَبیراً (نساء34) مردان سرپرست ونگهبان زنانند بخاطر برتریهایی که خداوند (از نظر نظام اجتماع و و خصوصیت های روانی) برای بعضی نسبت به بعضی دیگر قرار داده است ..... و (امّا) آن دسته از زنان را که از سرکشی و مخالفتشان بیم دارید پند و اندرز دهید (و اگر مؤثر واقع نشد) در بستر از آنها دوری نمایید و (اگر هیچ راهی جز شدت عمل برای وادار کردن آنها به انجام وظایفشان نبود) آنها را تنبیه کنید و اگر از شما پیروی کردند راهی برای تعدّی و ستم بر آنها نجویید (بدانید) خداوند بلند مرتبه و بزرگ است

چرا مرد می تواند زن را کتک بزند؟ چرا در قرآن به مرد اجازه داده شده زن را کتک بزند؟ آیا واقعا اسلام و قرآن اجازه کتک زدن زن را به مرد داده است؟ این ها و سوالاتی نظیر این ها از جمله سوالاتی است که برای خیلی ها مطرح می شود و ما در ادامه قصد پاسخگویی به آن را داریم و از شما خواهش می کنیم به دلیل ظرافت و دقت بحث و لزوم مفصل بودن پاسخ، بحث را تا انتها دنبال کنید گرچه ممکن است کمی طولانی به نظر برسد (پیشاپیش عذر خواهی می کنیم)

اولا نافرمانی در این آیه هر نافرمانی از فرمان مرد را شامل نمی شود بلکه آن نافرمانی از که نفی قیومت مرد بر خانواده باشد بعنی نپذیرفتن سرپرستی مرد بر خانواده از طرف زن؛ همانطور که در ابتدای آیه خداوند مرد را سرپرست خانواده و زن معرفی می کند و بعد می فرماید زنانی که از نافرمانی آن ها (دراین زمینه) بیم دارید...... تا پایان آیه؛ در واقع رفتار زن باید مصداق نشوز قرار بگیرد تا شامل این آیه بشود (که خود بحث جداگانه و مفصلی می طلبد)

دوم اینکه قرآن در این زمینه سلسله مراتبی را ذکر می کند که مرد بدون طی دو مرحله ی صحبت و دوری کردن در بستر نمی تواند به سراغ مرحله سوم برود یعنی در درجه اول باید با زنی که بیم سرکشی او می رود صحبت و گفت و گو کرد اگر به نافرمانی و سرکشی خود ادامه داد باید در بستر از او دوری کند و سعی کند از این طریق او را به راه آورد و اگر باز هم نشد و هیچ راه دیگری نمانده بود از راه سوم که تنبیه بدنی است استفاده می شود

سوم آنکه این تنبیه بدنی هم شرایط جالبی دارد مثلا در کتب فقهی، فقها ذکر کرده اند که این زدن نباید اثری روی پوست ایجاد کند بعنی نباید موجب خون ریزی و زخم و کبودی و حتی قرمزی بشود  (این مورد را فقهای زیادی نقل کرده اند از جمله امام خمینی در تحریر الوسیله ج 2 ص 305) در این زمینه که این زدن باید چگونه باشد به روایت های زیر توجه کنید:

1 – امام صادق: زن ناسازگار و ناشزه را با چوب مسواک ( چوبی نازک با حدود ده تا بیست سانتی متر طول است) می توانید بزنید (؟!؟) (من ‏لایحضره‏ الفقیه ج 3 ص 521)

2 - امام رضا: زدن باید با وسایلى مانند مسواک و امثال آن باشد آن هم با مدارا و ملایمت‏ (بحار الانوار ج 104 ص 58)

 

چهارم اینکه مرد بخواهد زن را کتک بزند با راه و روش کلی که اسلام برای ما ترسیم می کند سازگاری ندارد و با تعالیم اسلام در تناقض است در واقع اسلام با رفتار خشونت آمیز بین زوجین مخالف است و بسیار به روابط حسنه بین زوجین تأکید کرده است در این زمینه نمونه های زیادی وجود دارد که بعضی از آن ها را نقل می کنیم:

1 – پیامبر اکرم: آیا زن‌ را کتک‌ می‌زنید سپس‌ می‌خواهید با او هم آغوش‌ باشید؟! (وسائل الشیعه ج 14 ص 119  و کافی ج 5 ص 509)

2 – پیامبر اکرم: من در شگفتم از کسی که زن خود را می‏ زند در حالی که خودش برای کتک خوردن سزاوارتر است زنانتان را با چوب مزنید که قصاص دارد (بحارالانوار ج 100 ص 249)

3 - امام صادق‏ از پدرش روایت کرده که فرمود: وقتی با زنی ازدواج می‏کنید احترامش کنید زن مایه آرامش شما است زنان را آزار ندهید و حقوق آنان را ضایع نکنید (بحارالانوار ج 103 ص 224)

4 – پیامبر اکرم: جبرئیل به من خبر داد و آنقدر سفارش زنان را می ‏کرد که گمان کردم برای شوهر جایز نیست یک اُف به همسرش بگوید (مستدرک ‏الوسائل ج 14 ص 252)

5 – پیامبر اکرم: هر مردی که به صورت همسرش سیلی بزند خدا به فرشته مأمور دوزخ (مالک) دستور می‌دهد که در دوزخ هفتاد سیلی بر صورتش بزند و هر مردی که دستش را بر موهای زن مسلمانی بگذارد  در دوزخ دستش با میخ ‌های آتشین کوبیده می‌شود (مستدرک الوسائل ج 2 ص 550)

6 – پیامبر اکرم: یکی از نشانه های بدترین مردان این است که همسر و بنده اش را بزند و به آنها رحم و عطوفت نشان ندهد (تهذیب‏ الأحکام ج 7 ص 400)

7 – امام سجاد: حق زن این است که بدانی خداوند عزوجل او را مایه آرامش و انس تو قرار داده و این نعمتی از جانب اوست پس احترامش کن و با او مدارا نما هرچند حق تو بر او واجب تر است اما این حق اوست که بر او مهربان باشی (امالی شیخ صدوق ص 370، من لایحضره الفقیه ج 2 ص 621 ح 3214، بحار الأنوار ج 74 ص 5)

8 - پیامبر اکرم: بهترین شما کسى است که براى خانواده اش بهتر باشد و من از همه شما براى خانواده ام بهترم زنان را گرامى نمى دارد مگر انسان بزرگوار و به آنان اهانت نمى کند مگر شخص پَست و بى مقدار) نهج الفصاحه ح 1520(

9 - پیامبر اکرم: بهترین مردان امّت من کسانى هستند که نسبت به خانواده خود خشن نباشند و اهانت نکنند و دلسوزشان باشند و به آنان ظلم نکنند (مکارم الأخلاق ص 216)

10 - امام باقر: گرامى ترین شما نزد خدا کسى است که بیشتر به همسر خود احترام بگذارد (تهذیب الاحکام ج 8 ص 141 ح 87)

11 - پیامبر اکرم: هر مردی که همسرش را آزار دهد تا مهرش را ببخشد و جانش را آزاد کند خداوند به کمتر از جهنّم برای او راضی نخواهد شد (وسائل الشّیعه ج 14 ص 6)

12 - پیامبر اکرم: هر کس عیال خود را بدون هیچ حقّی بزند من در روز قیامت دشمن اویم زنهای خود را نزنید که هر کس بی‌ حقّ آنها را بزند از فرمان خدا و رسول سرپیچی کرده است (ارشاد القلوب ص 291)

13 - پیامبر اکرم: یکدیگر را به رفتار نیک با زنان سفارش کنید (بحارالأنوار ج 33 ص 628 ح 744)

14 - پیامبر اکرم: نشستن مرد پیش زن و فرزندنش نزد خداوند محبوب تر است از اعتکاف در این مسجد من! (تنبیه الخواطر ج 2 ص 122)

15 - امام سجّاد: خداوند از آن کس خشنودتر است که خانواده خود را بیشتر در آسایش و نعمت قرار دهد (بحار الأنوار ج 78 ص 136)

16 - پیامبر اکرم: این سخن مرد به زن که دوستت دارم هرگز از دل زن بیرون نمی رود (الکافی ج 5 ص 569)

17 - پیامبر اکرم: به زن خود خدمت نمی کند مگر صدیق یا شهید یا مردی که خداوند خیر دنیا و آخرت او را بخواهد (بحار الأنوار ج 104 ص 132)

18 - امام سجاد: نزدیکترین شما به خدا کسی است که نسبت به اهل منزلش خوش رفتارتر باشد و کسی در پیشگاه خدا بیشتر مورد رضایت است که نسبت به خانواده خود نیکوکارتر و با محبت تر باشد (تحف العقول ص 201)

19 - امام علی در سفارشی به پسرش محمد بن حنیفه فرمود: درهر حال با همسر خود مدارا و ملاطفت و خوش رفتاری کن تا زندگی ات بر تو گوارا باشد (وسائل الشیعه ج 14 ص 110)

20 - وَ لا تَسْتَوِى الْحَسَنَةُ وَ لاَ السَّیِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتى هِىَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذى بَیْنَکَ وَ بَیْنَهُ عَداوَةٌ کَأَ نَّهُ وَلىٌّ حَمیمٌ وَ ما یُلَقّاها إِلاَّ الَّذینَ صَبَروا و ما یُلَقّاها إِلاّ ذو حَظٍّ عَظیمٍ (فصلت 34 و 35) هرگز نیکی و بدی یکسان نیست بدی را با نیکی دفع کن ناگاه (خواهی دید) همان کس که میان تو و او دشمنی است گویی دوستی گرم و صمیمی است امّا جز کسانی که دارای صبر و استقامتند به این مقام نمی رسند و جز کسانی که بهره عظیمی (از ایمان و تقوا) دارند به آن نایل نمی گردند

21 - ....وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ.... (نساء 19) و با زنان خود به طور شایسته رفتار کنید

در این زمینه روایات واقعا بسیار بسیار بیش از این است ولی ما تنها بخشی از آن ها را نقل کردیم

قرار دادن آیات و روایات بالا در کنار آیه مورد بحث به ما کمک می کند که منظور آیه را بهتر متوجه شویم و دچار اشتباه نشویم وقتی آیات و روایات بالا را جمع می زنیم به این نتیجه می رسیم که منظوراز زدن در اینجا به معنای ضرب و شتم و خشونت نمی تواند باشد همانطور که در دو حدیث اول ذکر شد زدن تنها با چوب مسواک جایز است و می دانید که چوب مسواک چوبی است بسیار نازک که زدن با آن غیر ممکن بلکه بیشتر یک شوخی به نظر می رسد چه برسد به اینکه طبق حدیث امام رضا با مدارا و ملایمت هم باشد !!! و همانطور که دیدیم اسلام مرد را به مهربانی و ابراز محبت و توجه و خدمت به زن امر می کند و حتی آن را از عبادت های بزرگ نیز برتر می داند

تا اینجا متوجه شدیم که این زدن به معنای ضرب و شتم و خشونت نیست اما ممکن است این سوال مطرح شود که:

آیا این بی معنی نیست که بگوییم بزن ولی با چوب مسواک؟ یا در جاهای دیگر با این شدت از کتک زدن همسر نهی کرده باشد؟ آیا خدا با ما شوخی داشته؟ این چه معنی می دهد که از یک طرف اینگونه بگوییم و از طرف دیگر آن طور بگوییم؟ پس منظور خدا از این آیه چه بوده که زدن را در آن مطرح می کند؟

در واقع باید گفت که علت مطرح کردنِ زدنِ زن در این آیه آثار جسمی آن نیست بلکه تکیه ی آیه بر آثار روانی این امر است آیا تا به حال برای شما پیش آمده که از شخصی که بسیار به شما نزدیک است رفتاری بسیار تند را دیده باشد؟ اگر تجربه این موضوع را داشته باشید می دانید که این رفتار یک حس دل شکستگی و انقلاب درونی در شخص مورد عتاب ایجاد می کند

در اینجا هم تأکید آیه در ایجاد این حس در زن است که در واقع سعی شده زن را در شرایطی قرار دهد که یکی از نزدیک ترین افراد به زن، او را به شدت مورد عتاب قرار دهد عتابی که شدید تر از سرزنش لفظی است و برای متوجه و متنبه کردن زن مورد استفاده قرار می گیرد حال آنکه به او آسیی نمی رساند و قرار هم نیست برساند چرا که اسلام می خواهد زن را از بی مهری مرد بترساند و زن را با رفتاری از سوی شوهرش مواجه کند که توقع آن را نداشته و از این طریق به او بفهماند که کاری که او کرده ناراحتی قابل توجهی برای شوهرش به وجود آورده و در نتیجه او را از تبعات آن کار در زندگی اش آگاه کند که همانا سست کردن بنیان های زندگی مشترکشان است و از این راه او را از نافرانی اش منصرف کند نه اینکه بنابر تصور بعضی اسلام بخواهد با ضرب و شتم به زن بفهماند که اثر نافرمانی اش درد و جراحت است و از این راه اورا از نافرمانی باز دارد چرا که این راه نه تنها مشکلی را حل نمی کند بلکه می تواند خود مشکل آفرین هم باشد 

در ادامه نگاهی می اندازیم به پاسخ حجت الإسلام و المسلمین دکتر محسن عباسی ولدی به چند پیامک در برنامه گلبرگ شبکه سه سیما و از شما می خواهیم که حتما حتما مطلب زیر را مطالعه کنید چراکه پاسخ ایشان بسیار دقیق و کامل و در این زمینه فصل الخطاب است:

متن پیامک: آیا مرد حق دارد که همسرش را کتک بزند؟

پاسخ: خیرمرد به هیچ وجه حق ندارد همسرش را کتک بزند درعربی «ضرب» به معنای کتک زدن در زبان فارسی نیست گاهی ما می خواهیم به فردی اعتراض کنیم و چند ضربه به او می زنیم که طرف اصلاً دردش نمی گیرد عرب به این کار «ضرب» می گوید در روایت داریم که ضرب مثل زدن با چوب مسواک است آیا با چوب مسواک می شود کتک زد؟ در روایت داریم بدترین مردها کسی است که خانواده اش را می زند...

متن پیامک اول: همسرم مرا به قصد کشت می زند و وقتی می گویم چرا؟ می گوید که خدا در قرآن گفته که باید  زن را زد

متن پیامک دوم: شما چطور با ادعای اعتقاد به قرآن در روز روشن و در رسانۀ ملی و برنامه زنده قرآن را تحریف می کنید و می گویید ضرب به معنای کتک زدن نیست پس بگویید که معنی کتک زدن در قرآن چیست؟ 

متن پیامک سوم: خداوند در آیه 34 سوره نساء به صراحت فرموده اول قهر کنید دوم جدا بخوابید و اگر زن حرف شما را گوش نکرد می توانید زن را بزنید

پاسخ: در آیه 34 سوره نساء داریم: و آن دسته از زنان را که از سرکشی ومخالفت شان بیم دارید پندو اندرز دهید و اگر موثر واقع نشد در بستر از آنها دوری نمایید و اگر هیچ راهی جز شدت عمل برای وادار کردن آنها برای انجام وظایف شان نبود آنها را تنبیه کنید اگر از شما پیروی کنند راهی برای تعدی برآنها نجویید بدانید که خداوند بلند مرتبه و بزرگ است
این آیه دربارۀ زنانی است که به وظایف شرعی خودشان در مقابل همسرشان عمل نمی کنند نه اینکه غذا نمی پزند یا بچه را نگهداری نمی کنند زیرا اینها وظیفۀ شرعی شان نیست بلکه به وظیفۀ واجب شان دربارۀ شوهر عمل نمی کنند پس قرآن سه مرحله را برای این خانم ها اشاره می کند: 1 - موعظه کنید، زبان موعظه زبان نرم و نصیحت و محبت است نه زبان خشونت 2 - در بستر از آنها جدا شوید، یعنی یک حالت بی محلی و بعضی گفته اند پشت کردن 3 - فضربوهن، ضرب معانی زیادی در عربی دارد در فارسی کتک زدن شدت دارد و جا می اندازد یعنی ما دربارۀ این آیه روایتی از امام رضا(ع) داریم: ضرب، زدن با چوب مسواک است در ضمن زدن ملایم

اصلاً با چوب مسواک (چوب هایی حدودا بیست سانتی است) نمی توان کتک زد ما به اینها زدن های اعتراضی می گوییم منظور گِله مندی است هیچ مرجع تقلیدی اجازه نمی دهد که شما این همسر را کتک بزنید و جایی روی بدنش بیندازید ؛ زدنی که جا نمی اندازد همان «زدنِ اعتراضی» است
پس در اینجا کتک زدن به معنای فارسی آن جایز نیست در ضمن این «زدن اعتراضی» برای خانم هایی است که به وظیفۀ شرعی شان عمل نمی کنند و در ضمن دو مرحلۀ قبلی را برای آنها طی کرده اند یعنی آنها را موعظه کرده اند و مرحلۀ بعد قهر کرده اند
آقایانی که کتک زدن را نشانۀ اقتدار می دانند باید بدانند کسانی که با تفسیرهای دل بخواهی و جاهلانه خود به اسلام خیانت کرده اند خیانت آنها شدیدتر از خیانت کسانی است که شمشیر از رو کشیده اند و دین را قبول نداشته اند اسلام از کسانی که نگفته اند ما اسلام را قبول نداریم بلکه گفته اند که دین را این جوری قبول داریم و فرقۀ جدید درست کرده اند جفای زیادی دیده است
آقایانی که می گویند شما چرا تفسیر قرآن را تغییر می دهید چند بار قرآن را خوانده اند و فهمیده اند؟ کسی که به مبانی اعتقادی اسلام اعتقاد دارد چطور می شود که بگوید قرآن مجوز کتک زدن زن را داه است؟ در ضمن مگر قرآن فقط همین یک آیه است و مگر تمام این آیه فضربوهن است؟ 
در روایات داریم که پیامبر فرمود: من تعجب می کنم از کسی که همسرش را می زند در حالیکه خودش به کتک خوردن اولی (سزاوارتر) است امام سجاد (ع) فرمود: حق همسر این است که بدانید خداوند او را مایۀ آرامش شما قرار داده و بدانید که نعمتی از جانب خداست پس او را اکرام کنید و با او مدارا کنید
مگر اینها دستورات دینی نیست؟ رسول خدا فرمود: هر مردی که به همسرش سیلی بزند خداوند به مالک جهنم دستور می دهد که هفتاد سیلی آتشین به او بزند مگر اینها جزو دین نیست؟ مگر محبت کردن به زن جزو دین نیست؟ آقایی که معتقد است باید زن را کتک زد چند بار به همسرش گفته که دوستت دارم؟ مگر پیامبر نفرمود که به زن ابراز محبت کنید؟ مگر بد دهانی جزوبدترین صفات یک مومن نیست؟
بناست که ما همۀ دین را بپذیریم همین دین می گوید که زن وظیفه ای برای کارهای خانه و غذا پختن ندارد چرا ما دین را تکه تکه می کنیم و گزینشی عمل می کنیم؟ و در ضمن احساس می کنیم که متدین هستیم وبه قرآن عمل می کنیم
وقتی یک کار ضد قرآنی به اسم قرآن و ضد خدایی به اسم خدا انجام می گیرد من بسیار ناراحت وعصبانی می شوم ولی اگر کسی از من انتقاد کند اصلاً ناراحت نمی شوم و آنرا می پذیرم اگرمردی بگوید که من دوست دارم همسرم را کتک بزنم شرف دارد بر مردی که می گوید من زنم را کتک می زنم چون قرآن اجازه داده است زیرا این فرد کارش را به خودش نسبت می دهد ولی دیگری کارش را به دین نسبت می دهد بخاطر همین است که بعضی از جوانان دین گریز می شوند زیرا رفتار پدرش را با مادرش می بیند که به اسم دین مادر را می زند
گاهی ما برای مسئلۀ بی حجابی که الان معضل هم هست داد و فغان سر می دهیم که وای اسلام از دست رفت ولی گاهی خودمان به اسم دین یک گزاره های صد درصد ضد دینی را تبلیغ می کنیم و باعث دین گریزی خیلی از افراد می شویم و اصلاً به روی خودمان هم نمی آوریم
راوی می گوید که امام صادق به من دستورالعملی فرمود که اگر دوران غیبت را درک کردی دعای غریق را بخوان: یا اللهُ یا رحمنُ یا رحیمُ یا مُقَلِّبَ القُلوبِ ثَبِّت قَلبی علی دینِک راوی میگوید: من تکرار کردم یا اللهُ یا رحمنُ یا رحیمُ یا مُقَلِّبَ القُلوبِ وَالأَبصارِ ثَبِّت قَلبی علی دینِک امام فرمود خدا مقلب القلوب و الابصار هم هست ولی همانی را که من گفتم بگو چرا کلمۀ ابصار را اضافه کردی؟ پس دین ما راضی نیست که در دعا کلمه ای اضافه شود حتی اگر درست باشد ولی ما گزاره ای صد درصد اشتباه را به اسم دین می آوریم و البته نتیجۀ این گزاره های اشتباه را در جامعه خواهیم دید

توجه: پیشاپیش از همه کاربران عزیز بابت تاخیر در تایید نظرات و پاسخ به آنها عذر خواهی میکنیم.

به دلیل مشغله زیاد تا مدتی امکان بررسی نظرات وجود ندارد اما این اطمینان را به شما می دهیم که نظرات شما محفوظ مانده و در اولین زمان ممکن بررسی خواهد شد.